iloveithaki.gr, 17/8/2025
efsyn, 17.08.25 11:08 Νίκος Παπαδημητρίου
Πολλοί πιστεύουν ότι τα επτά χρόνια είναι ένας ολοκληρωμένος κύκλος στη ζωή των ανθρώπων. Κατ’ επέκταση ενδεχομένως και στη ζωή μιας χώρας και της κοινωνίας της. Επτά χρόνια, λοιπόν, από την έξοδο των Μνημονίων. Από την Ιθάκη, όπως την είχε ονοματίσει ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας – εξ ου και η επιλογή του να κάνει τις σχετικές ανακοινώσεις από το νησί του Ιονίου.
Με την αφορμή αυτή, ξαναθυμόμαστε εκείνες τις ημέρες μέσα από τα πρωτοσέλιδα και τα ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών». Κυρίως, όμως, συγκρίνουμε εκείνη την περίοδο με τη σημερινή: Αλλαξε κάτι; Και αν ναι, πήγε προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο; Υπενθυμίζεται ότι από τα επτά χρόνια που μεσολάβησαν, το ένα ήταν το τελευταίο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ όλα τα υπόλοιπα ήταν με τη σημερινή κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Από την Ιθάκη
Είναι λοιπόν Τρίτη 21 Αυγούστου 2018 και λίγες ώρες πριν από το ιστορικό διάγγελμα Τσίπρα η «Εφημερίδα των Συντακτών» έχει κυκλοφορήσει με βασικό τίτλο «Φως στην άκρη του τούνελ» και υπέρτιτλο «Μνημόνια τέλος μετά από οκτώ χρόνια» (και πάλι ο επταετής κύκλος περίπου…).
Στο φύλλο της επόμενης ημέρας διαβάζουμε αναλυτικό ρεπορτάζ για το περιεχόμενο της πρωθυπουργικής ανακοίνωσης, για τη φιλόξενη υποδοχή από τους κατοίκους του μικρού νησιού, αλλά και για τις πολιτικές αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Στο μήνυμά του ο Αλ. Τσίπρας υπογράμμιζε τη σημασία της συγκεκριμένης ημέρας: «Σήμερα στην πατρίδα μας ξημερώνει μια καινούργια μέρα. Μια μέρα ιστορική. Τα μνημόνια της λιτότητας, της ύφεσης και της κοινωνικής ερήμωσης, επιτέλους, τελείωσαν. Η χώρα μας ανακτά το δικαίωμά της να ορίζει αυτή τις τύχες και το μέλλον της. Σαν μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς. Χωρίς άλλους εκβιασμούς. Χωρίς άλλες θυσίες του λαού μας».
Στο ίδιο μήνυμα ο τότε πρωθυπουργός περιέγραφε τις θυσίες του ελληνικού λαού, ενώ έκανε και έναν σύντομο απολογισμό της προσπάθειας που κατέβαλαν η κυβέρνηση και το κόμμα του οποίου ηγείτο: «Δεν πορευτήκαμε με βεβαιότητες. Παρά μόνο με μία. Αυτή που μας όρισαν οι Ελληνίδες και οι Ελληνες: Να βγάλουμε τη χώρα από τη στενωπό των μνημονίων και της αέναης λιτότητας. Περάσαμε από πολλά κύματα για να φτάσουμε σήμερα στον προορισμό μας. Το πλήρωμα άλλαξε. Αλλοι φοβήθηκαν τα κύματα, άλλοι προτίμησαν να τα δαμάσουν».
Ενώ συνέχισε με την αναφορά του στις επόμενες μάχες – ένα κομμάτι που διατηρεί την επικαιρότητά του, κάτι, ενδεχομένως, που ούτε ο ίδιος θα μπορούσε να διανοηθεί τότε… «Φτάσαμε στον προορισμό μας, βγήκαμε από τα Μνημόνια, αλλά δεν τελειώσαμε εδώ. Νέες μάχες είναι τώρα μπροστά μας. Οι σύγχρονοι μνηστήρες είναι εδώ και στέκονται ακόμα απέναντι. Είναι όσοι επιθυμούν να δουν το καράβι ξανά να θαλασσοδέρνεται και τον λαό ξανά στα αμπάρια. Οσοι έφτιαξαν, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή τους, την Ελλάδα της διαφθοράς, της διαπλοκής και της εξουσίας των λίγων. Αυτοί που θέλουν να μπορούν ανενόχλητοι να φοροδιαφεύγουν, να παρασιτούν εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος, έχοντας τις offshore τους και τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό. Αυτοί που θεωρούν εαυτούς υπεράνω κάθε νόμου και κανόνα ενός κράτους δικαίου.
Και που τρέμουν στην ιδέα μιας ανεξάρτητης Δικαιοσύνης. Δεν πρόκειται να αφήσουμε την Ιθάκη στα χέρια τους. Τώρα που φτάσαμε στον πολυπόθητο προορισμό μας, έχουμε τη δύναμη να φτιάξουμε τον τόπο μας όπως του αξίζει […] Γιατί η Ιθάκη είναι μόνο η αρχή», κατέληγε.
Το μήνυμα Τσίπρα είχε συναντήσει τη σφοδρή αντίδραση, όπως αναμενόταν, των κομμάτων της αντιπολίτευσης, εξ αριστερών και εκ δεξιών. Θετικές, αντιθέτως, ήταν οι αναφορές του διεθνούς Τύπου (όπως των Guardian, Die Welt, Γαλλικού Πρακτορείο Ειδήσεων κ.ά.) αλλά και κάποιων ηγετών από το εξωτερικό, κατά βάση από τον ευρωπαϊκό Νότο, όπως ο Πάολο Τζεντιλόνι και ο Μαρτσέλο ντε Σόουζα.
Επιμύθιο; Η Ιθάκη πέρασε τελικώς στα χέρια των μνηστήρων της τον επόμενο χρόνο, το 2019. Και το 2026 θα έχουν περάσει από τότε επτά χρόνια…
Η Ελλάδα το 2018 και σήμερα
Με εργαλεία επίσημες έρευνες είτε της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής είτε της Ευρωπαϊκής Ενωσης επιχειρούμε να συγκρίνουμε το 2018, τότε η που χώρα έκοβε το μνημονιακό νήμα, με το σήμερα. Με ενδιάμεση… στάση το 2019, τότε που υπήρξε αλλαγή πολιτικής σελίδας. Ποια πρόοδος εν τέλει σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τσίπρα και ποια επί ημερών Κυριάκου Μητσοτάκη;
Για το πόσο προχωρήσαμε οικονομικά, η γλίσχρα πρόοδος στους οικονομικούς και δη δημοσιονομικούς δείκτες που αποτυπώνει στο άρθρο του παραπλεύρως ο επ. καθηγητής Φραγκίσκος Κουτεντάκης επιβεβαιώνει το συμπέρασμά του για «μάλλον περιορισμένη πρόοδο της ελληνικής οικονομίας από το 2018 μέχρι σήμερα». Ενώ αναδεικνύει ταυτοχρόνως -παρότι οικονομολόγος ο γράφων- τη σημασία της επικοινωνίας. Συμπέρασμα που θα μας χρειαστεί και στα στοιχεία που ακολουθούν για την κατάρριψη διάφορων μύθων.
«Φρέσκια» μελέτη
Προ μηνός στις αρχές Ιουλίου κυκλοφόρησε μια νέα μελέτη 141 σελίδων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής με θέμα «Συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα». Είναι μια μελέτη που -όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ, Αθανάσιος Θανόπουλος, στο εισαγωγικό σημείωμά του- καλύπτει «ένα ευρύ φάσμα παραγόντων (εργασία, υγεία, εκπαίδευση, τεχνολογία κ.λπ.) που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης, καθώς επίσης και στοιχεία για την ποιότητα ζωής, όπως η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός».
Από εκεί λοιπόν και τα περισσότερα από τα στοιχεία που ακολουθούν.
Ξεκινούμε από ένα μεγάλο κοινωνικό θέμα: τους μακροχρόνια άνεργους. Οπως καταγράφει η μελέτη της ΕΛΣΤΑΤ (σελίδα 38-9), το 2015 ήταν 875.259, το 2019 μειώθηκαν στους 574.359 και το 2023 ακόμη περισσότερο, στους 292.023. Κάθε άνεργος που βρίσκει αξιοπρεπή εργασία είναι ασφαλώς τεράστιο κέρδος -όχι μόνο οικονομικό- και πρωτίστως για τον ίδιο, αξίζει ωστόσο να δει κανείς πόσο μειώθηκαν οι άνεργοι στην τετραετία διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ και σε εκείνην της Ν.Δ.
Τη μνημονιακή τετραετία 2015-2019, με τον Αλ. Τσίπρα πρωθυπουργό, οι μακροχρόνια άνεργοι μειώθηκαν κατά 300.900. Ενώ τη μη μνημονιακή τετραετία 2019-2023, με τον Κυρ. Μητσοτάκη πρωθυπουργό, οι μακροχρόνια άνεργοι μειώθηκαν κατά 282.336. Η… καλπάζουσα οικονομία της «γαλάζιας» διακυβέρνησης δεν είχε φαίνεται το αντίστοιχο αποτύπωμα στους μακροχρόνια άνεργους.
Είναι ακόμη πανθολογούμενο ότι η σημερινή κυβέρνηση στηρίζεται κατά βάση στην ψήφο των πιο ηλικιωμένων συμπολιτών μας. Οπως επίσης αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει προσέξει με το… παραπάνω τους συνταξιούχους. Είναι όμως έτσι; Ο λόγος και πάλι στην ΕΛΣΤΑΤ. Στον πίνακα (σελ. 46-7) για τον «Πληθυσμό σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό, κατά φύλο και ομάδες ηλικιών» η ηλικιακή ομάδα, της οποίας η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται είναι εκείνη των άνω των 65 ετών. Συγκεκριμένα το 2019 το 20,5% των άνω των 65 ήταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 2023 το αντίστοιχο ποσοστό είχε εκτοξευτεί στο 23,9% και τον επόμενο χρόνο στο 24,9%!
Ενώ και στις επόμενες σελίδες της μελέτης (σελ. 48-9) στο υποθέμα υπό τον τίτλο «Κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις» διαπιστώνεται αύξηση του κινδύνου επί ημερών Ν.Δ. και στις τρεις ηλικιακές ομάδες – εμφανώς μεγαλύτερη πάντως στους άνω των 65 ετών. Αναλυτικά: το 2019 στην ηλικιακή κατηγορία 01-17 ετών σε κίνδυνο φτώχειας ήταν το 21,1% και το 2024 στο 22,4%. Στη βασική ομάδα 18-64 το αντίστοιχο ποσοστό έξι χρόνια πριν ήταν στο 18,9%, αλλά 19,1% πέρσι. Και στους άνω των 65 ετών το 2019 σε κίνδυνο ήταν το 12,2%, ενώ το 2024 στο 18,8%.
Αντίστοιχα συμπεράσματα και από τα στοιχεία (σελ. 52-3) για τον «Κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, κατά κατάσταση απασχόλησης». Ο κίνδυνος ανέχειας στους συνταξιούχους από το 8,9% το 2019 έχει σκαρφαλώσει στο 13,6% το 2024. Μεγαλύτερος κίνδυνος διαπιστώνεται και μεταξύ των εργαζομένων (από το 10,2% στο 10,5%), κυρίως βέβαια, μεταξύ των ανέργων (από το 44,9% το 2019 στο 49,2% πέντε χρόνια μετά). Με κριτήριο δε την ανισοκατανομή εισοδήματος (σελ. 56-7), ο συντελεστής Gini από το 34,2% το 2015 έπεσε στο 31% το 2019 και τώρα πάλι ανέβηκε στο 31,8%.
Στο… νόμισμα που υπολογίζει κάθε νοικοκυριό ιδίως τα τελευταία χρόνια, την αγοραστική δύναμη δηλαδή, στη χώρα μας αυτή είναι στο 70% του μέσου όρου της Ε.Ε., σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat για το 2024. Το 2015 ήταν στο 69%. Ωστόσο η διαφορά εδώ είναι κυρίως ποιοτική: το περσινό έτος απέχει έξι χρόνια από το τέλος των μνημονίων, όταν το 2015 είναι ασφαλώς εν μέσω μνημονιακών πολιτικών.
Και η Eurostat
Ενα από τα βασικά επιχειρήματα του μεγάρου Μαξίμου και του οικονομικού επιτελείου είναι η αύξηση στον κατώτατο μισθό – και κατ’ επέκταση και στους υπόλοιπους μισθούς. Μια σύγκριση πάντως με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους -με βάση τα στοιχεία της Eurostat- είναι πάντα χρήσιμη…
Το 2023/2024 ο μέσος ετήσιος πλήρης μισθός στην Ελλάδα ήταν 17.000 ευρώ, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 37.900 ευρώ. Η χώρα μας είναι τρίτη από το… τέλος σε σύγκριση με τους άλλους Ευρωπαίους, με μόνο τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία να βρίσκονται σε χειρότερη θέση.
Το 2019 ο μέσος ετήσιος πλήρης μισθός στην Ελλάδα ήταν 15.967 ευρώ με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στα 32.779 ευρώ και την Ελλάδα να είναι πάνω από Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Πολωνία, Λιθουανία, Σλοβακία, Λετονία και Κροατία (βλ. και άρθρο Φρ. Κουτεντάκη).
Γίναμε… Σουηδία
Εξάλλου τα τελευταία πέντε χρόνια (2018-2023) ο μέσος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης αυξήθηκε σε ονομαστικούς όρους και στις 26 χώρες της Ε.Ε. Σε ολόκληρη την Ε.Ε. ο μέσος μηνιαίος μισθός αυξήθηκε κατά 507 ευρώ, καταγράφοντας ετήσια αύξηση κάτι πάνω από 6.000 ευρώ η οποία αντιπροσωπεύει αύξηση 19%. Σε ποσοστιαίους όρους η αύξηση κυμάνθηκε από μόλις 4% στη Σουηδία έως ένα αξιοσημείωτο 102% στη Λιθουανία. Στην Ελλάδα αυξήθηκε μόλις 7% (πηγή: ρεπορτάζ του Euronews με θέμα «Change in average full-time adjusted salary between 2018 and 2023»).
Τέλος, το 2023 οι μισθοί στην Ελλάδα με όρους αγοραστικής δύναμης ήταν στην τελευταία θέση της Ε.Ε. με 1.710 μονάδες PPS (Purchasing Power Standard). Προτελευταία, η Σλοβακία με 1.971 μονάδες, τρίτη από το τέλος η Βουλγαρία με 2.016 μονάδες – και ο μέσος όρος της Ε.Ε. στις 3.155 μονάδες (από το ίδιο ρεπορτάζ).
Η υπερεκτιμημένη πρόοδος της ελληνικής οικονομίας
Φραγκίσκος Κουτεντάκης, επ. καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης
Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 7 χρόνια από τον Αύγουστο του 2018 που ολοκληρώθηκαν επίσημα τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας, τα κατά κόσμο μνημόνια. Εχει ενδιαφέρον να συγκρίνει κανείς την τότε κατάσταση της ελληνικής οικονομίας με τη σημερινή, επιχειρώντας να εντοπίσει την πρόοδο που έχει ή δεν έχει σημειωθεί.
Ξεκινώντας από τα πιο στοιχειώδη μεγέθη, το 2018 η ελληνική οικονομία κατέγραψε ρυθμό μεγέθυνσης 2,1% και πρωτογενές πλεόνασμα 4,3% του ΑΕΠ. Το 2024 τα αντίστοιχα μεγέθη ήταν 2,3% και 4,8%. Εκ πρώτης όψεως η ελληνική οικονομία βρίσκεται λίγο-πολύ στην ίδια κατάσταση με εκείνην του 2018. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως δεν έχει υπάρξει πρόοδος. Το ΑΕΠ του 2018 ήταν 180,4 δισ. ευρώ και το ΑΕΠ του 2024 έφτασε τα 201,5 δισ. ευρώ, σε σταθερές τιμές 2020. Η ανεργία έχει μειωθεί από 19,7% το 2018 σε 10,1% το 2024. Και, βέβαια, το δημόσιο χρέος το 2018 ήταν 189% του ΑΕΠ και το 2024 είχε πέσει στο 153,6% του ΑΕΠ.
Ομως και η πρόοδος είναι σχετική. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας το 2018 ήταν στο 66,1% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το τέταρτο χαμηλότερο. Το 2024 είχε αυξηθεί στο 70,1%, αλλά είχε πέσει στη δεύτερη χαμηλότερη θέση (μας ξεπέρασαν η Κροατία και η Ρουμανία). Ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης το 2018 ήταν 15.900 ευρώ, στο 50% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στην ένατη θέση από το τέλος. Το 2023 (τελευταία στοιχεία) είχε αυξηθεί στα 17.000 ευρώ, 45% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά βρίσκεται πλέον στην τρίτη θέση από το τέλος (μας ξεπέρασαν Ρουμανία, Πολωνία, Λιθουανία, Λετονία, Κροατία και Σλοβακία).
Οσον αφορά τα δημοσιονομικά, τα έσοδα έχουν μειωθεί οριακά από 49,5% του ΑΕΠ το 2018 σε 49,3% το 2014, ενώ οι πρωτογενείς δαπάνες έχουν μειωθεί από 48,6% του ΑΕΠ το 2018 σε 48% το 2024. Η σύνθεση τόσο των εσόδων όσο και των πρωτογενών δαπανών έχει αλλάξει. Για παράδειγμα, τα έσοδα ΦΠΑ έχουν αυξηθεί από 8,5% σε 9% του ΑΕΠ, τα έσοδα από φόρους εισοδήματος-περιουσίας έχουν επίσης αυξηθεί από 10,3% σε 11,1% του ΑΕΠ, ενώ οι ασφαλιστικές εισφορές έχουν μειωθεί από 6,6% σε 6,1% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα, οι μισθοί των δημόσιων υπαλλήλων έχουν μειωθεί από 8,2% σε 7,4% του ΑΕΠ, οι κοινωνικές παροχές από 19% σε 16,7% του ΑΕΠ και οι δημόσιες επενδύσεις αυξήθηκαν από 3,2% σε 3,7% του ΑΕΠ.
Αξίζει να σημειωθούν δύο πράγματα. Το πρώτο είναι η μάλλον περιορισμένη πρόοδος της ελληνικής οικονομίας από το 2018 μέχρι σήμερα. Παρότι η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται, όπως κάνουν όλες οι οικονομίες, ο ρυθμός είναι σαφώς βραδύτερος από άλλες παρόμοιες οικονομίες, με αποτέλεσμα την υποβάθμισή της στην κατάταξη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το δεύτερο είναι η αλλαγή στη δημόσια συζήτηση για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας τότε και σήμερα.
Τότε, όπως όλοι θυμόμαστε, η άποψη που προωθούνταν από πολλούς οικονομολόγους, έγκριτους και μη, ήταν πως η ελληνική οικονομία είναι σε απογοητευτική κατάσταση, υπάρχει υπερφορολόγηση, υπερπλεονάσματα, στασιμότητα, ύφεση κ.λπ. Σήμερα, οι ίδιοι σχεδόν οικονομολόγοι βλέπουν την ελληνική οικονομία περίπου σαν το οικονομικό θαύμα της Ευρώπης, απογείωση και δημοσιονομική επιτυχία.
Είναι εντυπωσιακό πως η επικοινωνιακή στρατηγική μπορεί να διαμορφώσει την κοινή γνώμη ενός ακροατηρίου που δεν μπαίνει στον κόπο να κοιτάξει τα οικονομικά στοιχεία.
Ναι ρε, κωλοτούμπα!
Θανάσης Καρτερός
Οσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας διαπραγματεύονταν επιθετικά, συχνά «στο όριο», εκείνοι κρατούσαν τη σημαία της Ευρώπης. Εκείνης μάλιστα της Ευρώπης που είχε περάσει το λουρί στο σβέρκο της Ελλάδας. Γιατί υπάρχει και η άλλη Ευρώπη, του this is a coup, αλλά αυτή δεν θέλουν ούτε να την ξέρουν. Και ποσώς τους ενδιέφερε αν έτσι αποδυνάμωναν τη διαπραγματευτική θέση της ίδιας τους της χώρας. «Γερούν γερά και βάστα Σόιμπλε» κοσμούν την προθήκη του πατριωτισμού τους.
Υστερα, όταν ο Τσίπρας πέτυχε μια συμφωνία, που δεν ήταν αυτό που επεδίωκε, αλλά δεν ήταν ούτε κατά διάνοια και αυτό που επεδίωκαν οι πιστωτές, και είχαν επιβάλει με την προηγούμενη «φιλική» τους κυβέρνηση, κατασκεύασαν την κωλοτούμπα. Εύοσμη λέξη, πιασάρικη, που εύκολα κολλάει και δύσκολα ξεκολλάει. Τροφοδότης του αντιΣΥΡΙΖΑ μένους, ικανή να πυροδοτήσει οπαδικές εκρήξεις και, το πιο σημαντικό: να κρύβει στη βαλκανική της κομψότητα –κώλος συν τούμπα!– όσα θέλουν να κρύψουν.
Δέκα χρόνια μετά, όμως, μπορεί κανείς, χωρίς να είναι ιστοριοδίφης, να διακρίνει πιο καθαρά ορισμένα πράγματα. Η κωλοτούμπα, λοιπόν, κρύβει:
Την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια και την επιτροπεία. Την είσοδό της στις αγορές. Τη σταθεροποίηση και την ανάκαμψη της οικονομίας. Δώδεκα συνεχή τρίμηνα ανάπτυξης. Την αύξηση του βασικού μισθού και την κατάργηση του ρατσιστικού υποκατώτατου για τους νέους. Την προοδευτική αλλαγή του εργασιακού καθεστώτος, στο οποίο είχε επιβληθεί ο νόμος της ζούγκλας. Την αναστήλωση του ΕΣΥ σε συνθήκες δημοσιονομικής ασφυξίας. Το άνοιγμα της περίθαλψης σε εκατομμύρια ανασφάλιστους. Την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Τη δραστική μείωση της φτώχειας. Την προστασία των συντάξεων –«με αντίτιμο τη Μακεδονία» είπε ο Μητσοτάκης· τόσο καλά–, τη θέσπιση της 13ης σύνταξης και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού. Τη δημιουργία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων. Την ίδρυση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού με όρους σεβασμού στις διεθνείς συμβάσεις και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Τη θέσπιση του συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια.
Και άλλα «μικρά» και καθημερινά, ων ουκ έστιν αριθμός. Αλλά και μεγάλα, που είναι να απορεί κανείς πώς τα κατάφεραν οι καταπατητές του Μαξίμου. Τη μεγάλη ελάφρυνση του χρέους, για παράδειγμα, που ο Στουρνάρας τώρα, όχι τότε, εξύμνησε ως μοναδικό επίτευγμα υπέρ της Ελλάδας. Και τα 37 δισεκατομμύρια, που παρέδωσε στην επόμενη κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ, συγκεντρωμένα προφανώς από τον κόπο και τον ιδρώτα πολλών, αλλά και δείγμα αδιαμφισβήτητο πολιτικής εντιμότητας και έγνοιας για τη σταθερότητα της οικονομίας και το αύριο της χώρας, ακόμα και με εκλογικό κόστος.
Και μη βιαστείτε να πείτε ότι έγιναν κι άλλα τότε, επί Τσίπρα. Ή από τον Τσίπρα. Γιατί αυτά τα «άλλα», τα βαριά και οδυνηρά, καθόλου δεν τα έκρυψαν οι κωλοτουμπιστές. Λάβαρο τα έκαναν, γόμωση στα κανόνια της επιστροφής τους, φύλλο και φτερό, ώστε να φτάσουν σε κάθε σπίτι. Μεγαλοποιημένα, με εκφράσεις τραγωδίας και ωιμέ καταστροφής, τραβηγμένα από τα μαλλιά. Συχνά απλώς fake news, όπως η ανταλλαγή των συντάξεων με τη Μακεδονία, το κόστος του τρίτου μνημονίου, η καταστροφή της μεσαίας τάξης από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Και ύστερα, πατώντας σε όλα αυτά, ήρθαν οι κατασκευαστές πλυντηρίων για να αποκαταστήσουν την κανονικότητα που ανέτρεψε η κωλοτούμπα. Και τη ζούμε την κατάργηση της κωλοτούμπας του ΣΥΡΙΖΑ: στην επιδείνωση κάθε δείκτη που αφορά τους πολλούς, στην κατάπτωση της Ελλάδα σε μια από τις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη στις αμοιβές εργασίας, στην ανάδειξή της σε μια από τις πρώτες θέσεις στο χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και μη, στη μυθώδη κερδοφορία των τραπεζών και των ομοτράπεζων του ταμείου ανάκαμψης, στην επαναφορά της εργασιακής ζούγκλας, στο καθεστώς του Predator, στον ΟΠΕΚΕΠΕ, στο κράτος δικαίου, στην ενημέρωση, στη Δικαιοσύνη. Και στην πιο σαφή και πιο αποφασιστική ανατροπή της κωλοτούμπας: τη διαφθορά, που διαπερνά κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής.
Μετά από όλα αυτά, ίσως ορισμένοι θα πρέπει να το ξανασκεφτούν; Πριν είναι αργά; Μήπως ήρθε η ώρα για μια νέα κωλοτούμπα, που θα βάλει τέλος στην κανονικότητα του Μητσοτάκη;
